Gần cổng Đoan Môn, các nhà khảo cổ khai quật thêm nhiều di tích của các thời Lý, Trần, Lê, Nguyễn chồng xếp lên nhau. Đặc biệt có một đường nước bằng gạch khổng lồ chưa từng thấy trong di tích khảo cổ nào ở Việt Nam.

>>> Hiện trường khu vực khảo cổ Hoàng Thành

Theo khuyến nghị của UNESCO nên tiếp
tục nghiên cứu khảo cổ Hoàng thành Thăng Long sau khi được công nhận di
sản thế giới, các nhà khảo cổ đã khai quật 500m², hố đào sâu nhất là 4,2m tại trung tâm Cấm Thành trong 6 tháng qua.

Theo kết quả khai quật của Viện Khảo cổ
học công bố sáng 26/12, các di tích phát lộ cho thấy nhiều tầng văn hóa
từ thời Lý đến thời Nguyễn đan xen nhau. Dấu tích kiến trúc thời Lý gồm
đường nước lớn được xây bằng gạch vuông, gạch bìa và cọc gỗ chạy suốt
chiều Đông - Tây, bề rộng 2m, cao 2m, cùng nhiều móng tường.

Dấu tích kiến trúc thời Trần gồm những
dải trang trí hoa chanh nằm trên móng tường thời Lý, hệ thống cống
thoát nước, gạch bìa hình chữ nhật. Các dấu tích thời Lê còn sót lại
trên nền gạch vuông và gạch vồ ở phía tây của hố khai quật. Các nền
gạch này cũng từng xuất hiện từ khu vực nền điện Kính Thiên đến Đoan
Môn.

Thời Nguyễn còn để lại dấu ấn với những cống thoát nước, gồm 2 thành cống được xếp bằng đá xanh và gạch vồ xám.

Theo PGS. TS Tống Trung Tín, Viện
trưởng Viện Khảo cổ học, trước đây đã có nhiều giả thiết khu vực khảo
cổ là không gian của chính điện Thiên An thời Lý - Trần và chính điện
Càn Nguyên thời Lý. Trong các hố đào năm 2011 mới phát hiện dấu tích
móng trụ của nền điện Kinh Thiên, còn khu vực nền điện thì vẫn là bí ẩn.


Với lần khai quật này, các nhà khảo cổ
đã phát hiện sân nền gạch vồ lát từ khu vực Đoan Môn lan rộng trên toàn
bộ không gian lớn đến điện Kính Thiên. Ngoài ra, còn có cấu trúc móng
"Ngự đạo" của thời Lê với nhiều mảnh gốm thời Lê Sơ và Lê Trung Hưng.
Phát lộ khảo cổ cũng cho thấy quá trình xây móng tôn nền sân Đại triều
thời Lê Sơ ở bên dưới lớp gạch vồ.

Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy dấu tích
kiến trúc thời Lý ở khu vực bắc Đoan Môn với đường nước lớn xây bằng
gạch vuông. Song song với đường nước này có dấu tích móng sành của móng
tường thời Lý rộng 1,6m. Đường nước rộng 2m, cao 2m, có cắm cọc gỗ để
gia cố. Đây là đường nước khổng lồ xây bằng gạch chưa từng thấy trong
bất cứ di tích khảo cổ nào ở Việt Nam.

PGS. TS Tống Trung Tín nhận định có khả
năng đường nước này dùng để thoát nước trong Cấm thành thời Lý hoặc là
dấu tích tâm linh liên quan đến phong thủy trong trung tâm Hoàng cung
thời Lý.

Về hướng bảo tồn khu vực phát lộ, ông
Tống Trung Tín cho rằng, để không hư hỏng các di tích thì sẽ phải lấp
đất, song cũng có ý kiến nên để cho người dân xem khu vực khảo cổ để
làm giàu vốn văn hóa tại trung tâm Hoàng thành.

Nhiều chuyên gia sử học đã đưa ra phán
đoán về đường nước ngầm và đề nghị bảo tồn các hố khai quật bằng cách
lắp kính hoặc có mái che để người dân được tham quan. Theo GS Nguyễn
Quang Ngọc, Chủ tịch hội Sử học Hà Nội, trước đây trung tâm Hoàng thành
không tìm thấy dấu tích thời Lý song hiện đã tìm thấy đường nước thời
Lý nên khả năng vua Lý Thái Tổ xây dựng điện Càn Nguyên ở khu vực này
cùng với sân Long Trì. Để làm rõ hơn chính điện cần mở rộng khai quật
ra phía đường Nguyễn Tri Phương.

"Chúng ta có thể nhận diện đây là
khu chính điện của Hoàng thành, nên khu vực khảo cổ nên giữ lại cho mọi
người đến xem cũng là một hình thức giữ lại di tích này", ông Nguyễn Quang Ngọc phát biểu.

TS Trần Đức Cường, nguyên Phó chủ tịch
Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, cho rằng đường nước lớn có thể là đường
dẫn nước, song cũng có thể là nơi chứa nước hay một công trình phong
thủy. "Vào khu di tích nổi tiếng mà không được nhìn thành quả của
giới nghiên cứu thì rất tiếc, nên phải có cách bảo tồn như lắp kính,
mái che để bảo tồn lâu dài. Lấp đất là biện pháp bất đắc dĩ. Di tích
của chúng ta nằm giữa thủ đô nên không có gì phải hạn chế cho người dân
thưởng ngoạn", ông Trần Đức Cường nhận xét.]