ột số kết quả ban đầu của những nỗ lực nghiên cứu nhằm
hồi sinh các loài đã tuyệt chủng làm dấy lên hy vọng về sự trở lại của
những sinh vật từng biến mất khỏi Trái đất. Tuy nhiên, không phải ai
cũng tán đồng và chờ đợi khả năng này.



Các nhà khoa học Nga và Hàn Quốc đang tìm cách hồi sinh voi ma mút -
loài họ hàng của voi hiện đại đã tuyệt chủng cách đây khoảng 3.000 –
10.000 năm . Ảnh: NatGeo
Những nỗ lực đầu tiên

Các nhà sinh vật học từng làm sống dậy loài gấu Pyrenean ibex đã
tuyệt chủng một cách chớp nhoáng vào năm 2003 bằng cách tạo ra một cá
thể nhân bản vô tính từ một mẫu tế bào đông lạnh trước khi toàn bộ loài
này biến mất vào năm 2000. Dù con gấu nhân bản vô tính chỉ sống được 7
phút sau khi chào đời, nhưng nó đã khiến các nhà khoa học hy vọng giấc
mơ hồi sinh các loài tuyệt chủng có thể trở thành hiện thực.


10 năm sau, vào ngày 15/3 vừa qua, một nhóm các nhà nghiên cứu và
chuyên gia bảo tồn đã nhóm họp ở thủ đô Washington của Mỹ theo lời mời
của diễn đàn TEDxDeExtinctionđể thảo luận về cách hồi sinh những động
vật đã tuyệt chủng, từ hổ Tasmania, mèo răng kiếm tới voi ma mút và bồ
câu viễn khách Bắc Mỹ.

Mặc dù các nhà khoa học không kỳ vọng sẽ xây dựng được “công viên kỷ
Jura” trong đời thực nhưng theo họ, một loài đã tuyệt diệt cách đây vài
ngàn năm có thể được hồi sinh chừng nào còn đủ ADN cổ đại nguyên bản.

Một số chuyên gia đặt hy vọng của họ vào loài voi ma mút, họ hàng
của voi hiện đại đã tuyệt chủng cách đây khoảng 3.000 – 10.000 năm và
để lại cho tới nay một số xác chết được bảo quản cực tốt trong tầng đất
đóng băng vĩnh cửu ở Siberia. Các nhà khoa học ở Nga và Hàn Quốc đã bắt
tay vào một dự án đầy tham vọng nhằm cố gắng tạo ra một mẫu vật sống
bằng cách sử dụng các hạt nhân lưu trữ ADN của một tế bào voi ma mút và
một trứng của voi châu Á. Điều này được đánh giá cực khó vì không ai
biết bao giờ có thể trích lấy được trứng từ một con voi.

ADN từ các loài đã tuyệt chủng không nhất thiết phải được bảo quản
trong điều kiện giống như Bắc Cực mới có thể hữu ích cho các nhà khoa
học. Lí do là vì, các nhà nghiên cứu đã có thể bắt đầu tổng hợp bộ gen
của các loài đã tuyệt chủng từ những mẫu vật trưng bày trong bảo tàng
suốt một thế kỷ. Theo cây bút khoa học Carl Zimmer, nếu nghiên cứu hồi
sinh loài đã tuyệt chủng được tiến hành vì mục đích khoa học, các tác
giả cần phải xem xét chất lượng ADN ở những động vật đã chết cũng như
những kỹ thuật thực hiện quá trình đó.

Chẳng hạn như, một nhóm nghiên cứu gồm cả chuyên gia về gen đến từ
Đại học Harvard (Mỹ) George Church đang nỗ lực hồi sinh bồ câu viễn
khách – một loài chim từng bay rợp trời Bắc Mỹ. Họ đã có thể ghép dính
gần 1 tỉ ký tự (mỗi nucleotide trong 4 nucleotide tạo thành ADN có một
kiểu ký tự riêng) trong hệ gen của loài chim này dựa vào ADN trích lấy
được từ một mẫu vật 100 năm tuổi trong bảo tàng. Họ hy vọng sẽ kết hợp
những gen đặc trưng này vào hệ gen của một con chim bồ câu đá phổ biến
để làm sống dậy loài chim bồ câu viễn khách hoặc ít nhất tạo ra thứ gì
đó gần như vậy.

Cách đây vài năm, một nhóm nhà nghiên cứu khác đã phân tách ADN từ
một mẫu vật 100 tuổi của một con hổ Tasmania non. Con hổ đã được bảo
quản trong cồn tại Bảo tàng Victoria ở Melbourne, Australia. Vật liệu
di truyền của nó đã được cấy ghép vào các phôi chuột – điều đã chứng tỏ
phát huy hiệu quả ở chuột sống.

Có nên hồi sinh loài đã tuyệt chủng?

Khi khả năng làm sống dậy các loài đã tuyệt chủng đang tiến gần tới
hiện thực, không ít người đã đặt ra câu hỏi: Liệu chủng ta có nên hồi
sinh những loài này?

Chuyên gia Stuart Pimm thuộc Đại học Duke (Mỹ) bày tỏ ý kiến rằng,
những nỗ lực hồi sinh động vật đã tuyệt chủng có thể tạo ra “sự uổng
phí khủng khiếp” nếu các nhà khoa học không biết để những sinh vật được
hồi sinh ở đâu. (Các loài này từng bị biến mất khỏi trái đất do không
có khả năng thích nghi sự thay đổi của điều kiện sống).

“Một con gấu Pyrenean ibex hồi sinh sẽ cần một mái nhà an toàn …
Cánh thợ săn từng triệt hạ loài gấu hoang dã này tới mức tuyệt chủng.
Nếu đưa con vật này tới nơi sinh trưởng tự nhiên, nó sẽ nhanh chóng trở
thành món thực phẩm đắt giá nhất được săn lùng từ trước tới nay”, ông
Pimm nhấn mạnh.

Ông Pimm cũng lo ngại rằng, việc hồi sinh các loài tuyệt chủng có
thể tạo ra ấn tượng sai lầm rằng, khoa học có thể cứu giúp những loài
đang bị đe dọa, làm sao lãng sự chú ý tới việc bảo tồn.

Trong khi đó, một số chuyên gia khác lại quả quyết, việc hồi sinh
những sinh vật mang tính biểu tượng, hấp dẫn có thể thu hút thêm sự ủng
hộ đối với việc bảo tồn các loài.

Theo cây bút khoa học Zimmer, nhiều người cảm thấy thích thú với
việc được chứng kiến các nhà khoa học làm sống dậy loài chim rẽ lớn –
một phiên bản của chim cánh cụt ở Bắc bán cầu. Loài chim to lớn, không
biết bay này đã tuyệt chủng vào giữa thế kỷ 19.]